روش‌های موثر برای مبارزه با آفت سن و شته گندم و جو | معرفی بهترین سموم کشاورزی

گندم یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران که نقش حیاتی در تأمین امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند. با این حال، این محصول ارزشمند همواره در معرض تهدیدات متعددی از جمله آفات خسارت‌زایی مانند سن و شته گندم قرار دارد. این آفات می‌توانند در مدت زمانی کوتاه باعث کاهش شدید عملکرد محصول، افت کیفیت دانه و کاهش ارزش اقتصادی آن شوند.

سن گندم با آسیب به دانه‌ها، کیفیت آرد را به شدت پایین می‌آورد، و شته‌ها نیز با مکیدن شیره گیاه و انتقال ویروس‌ها، سلامت مزرعه را به خطر می‌اندازند. به همین دلیل، شناخت دقیق این آفات، علائم آن‌ها و استفاده از سموم مناسب در زمان مناسب، نقش بسیار مهمی در حفظ محصول و جلوگیری از خسارت‌های جبران‌ناپذیر دارد.

در این مقاله، قصد داریم با کمک کارشناسان داروخانه گیاه پزشگی مروارید به بررسی کامل نحوه شناسایی و مبارزه با سن و شته گندم بپردازیم و مؤثرترین سموم کشاورزی از جمله کاراته، دلتامترین، امیدیاکلوپراید و دیمیتوات را به‌صورت کاربردی معرفی می‌کنیم.

🐞 شناخت آفت سن گندم

سن گندم یکی از مهم‌ترین آفات خسارت‌زا در مزارع گندم و جو است که با بدن بیضی‌شکل و رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری، ظاهری شبیه به سپر دارد و در مراحل مختلف رشدی خود (نیمف تا بالغ)، به گیاه آسیب می‌زند. این آفت به ویژه در نواحی خشک و نیمه‌خشک کشور فعالیت دارد.

نحوه خسارت به گندم

سن گندم از طریق سوراخ کردن خوشه و دانه‌ها با قطعات دهانی خود، شیره گیاهی را می‌مکد و موجب چروکیدگی دانه، کاهش وزن هزار دانه و از همه مهم‌تر افت شدید کیفیت آرد و نان می‌شود. آرد تهیه‌شده از گندم آلوده به سن، چسبندگی و خاصیت خمیری مناسبی ندارد و در برخی موارد حتی غیرقابل مصرف می‌شود. در مراحل ابتدایی رشد، تغذیه سن باعث خشکی و زردی خوشه‌ها و کاهش محصول نیز می‌گردد.

دوره‌های رشد و زمان فعالیت سن

سن گندم زمستان را به‌صورت حشره بالغ در پناهگاه‌های طبیعی مانند زیر برگ‌ها، داخل علفزارها و اطراف مزارع می‌گذراند. با گرم شدن هوا در اوایل بهار، حشرات بالغ به مزارع مهاجرت کرده و شروع به تخم‌گذاری می‌کنند. لاروها یا نیمف‌ها که از تخم خارج می‌شوند، در ۵ مرحله رشدی به حشره بالغ تبدیل می‌شوند.
اوج خسارت‌زایی این آفت معمولاً از اواسط اردیبهشت تا خردادماه است، به‌ویژه زمانی که گیاه وارد مرحله خوشه‌دهی و شیری شدن دانه می‌شود.

مناطق رایج آلودگی به سن در ایران

سن گندم در بیشتر مناطق گندم‌خیز کشور حضور دارد، اما مناطق خشک و نیمه‌خشک استان‌هایی مانند :

همدان
کرمانشاه
فارس
کردستان
زنجان، مرکزی
خراسان‌ها

بیشترین درگیری با این آفت را دارند. همچنین در نواحی دیم‌زار و مزارعی که پوشش گیاهی اطراف آنها مناسب پناه زمستانی سن است، احتمال آلودگی بیشتر است.

علائم تشخیص حمله سن روی خوشه و برگ

برای تشخیص حمله سن گندم، به علائم زیر توجه کنید:

حضور حشره سن و سفید شدن سر برگ
چروکیدگی دانه‌ها در مرحله شیری
سوراخ‌هایی ریز روی سطح دانه و تخریب جنین گندم
در مراحل ابتدایی، برگ‌ها حالتی پژمرده و افتاده دارند
در مزرعه، گاهی می‌توان پوره سن یا سن بالغ را روی برگ‌ها و خوشه‌ها مشاهده کرد

💡 اگر علائم حمله‌ی سن را روی خوشه‌ها و برگ‌های گندم و جو مشاهده کردید، نگران نباشید! در ادامه، مؤثرترین سموم و روش‌های مبارزه را به شما معرفی می‌کنیم تا بتوانید به‌موقع از محصولتان محافظت کرده و از خسارت‌های سنگین جلوگیری کنید.

🧪 سم‌های مؤثر برای مبارزه با سِن گندم

✅ حشره‌کش کاراته (Lambda-Cyhalothrin)

نحوه اثرگذاری روی سیستم عصبی آفت

کاراته یک حشره‌کش تماسی و گوارشی از گروه پایروتروئیدها است که با اثرگذاری بر سیستم عصبی مرکزی حشرات، باعث فلج شدن و مرگ آن‌ها می‌شود. این سم با جلوگیری از بسته شدن کانال‌های سدیمی در غشای سلول‌های عصبی، پیام عصبی را مختل کرده و موجب بی‌حرکتی و در نهایت مرگ سریع آفت می‌شود.

میزان مصرف پیشنهادی

مقدار مصرف توصیه‌شده کاراته برای گندم حدود 80 سی سی در هکتار است. البته این مقدار بسته به شرایط منطقه، شدت آلودگی و توصیه کارشناسان محلی ممکن است اندکی تغییر کند.
بنابراین بهتر است قبل از مصرف با مشاوران تخصصی داروخانه مروارید تماس بگیرید.

نکات ایمنی و زمان مصرف

بهترین زمان مصرف: زمانی است که اولین نشانه‌های حضور سن در مزرعه دیده می‌شود، به‌ویژه در مرحله خوشه‌دهی گندم.
سم‌پاشی باید در ساعات خنک‌تر روز (صبح زود یا عصر) انجام شود. (در هوای ابری سم پاشی نشود.)
از تماس مستقیم با پوست و تنفس بخارات سم پرهیز شود. استفاده از لباس ایمنی و ماسک توصیه می‌گردد..

مزایای استفاده از کاراته

ماندگاری نسبتاً بالا روی گیاهان
اثرگذاری سریع بر پوره ها و حشرات بالغ
مصرف پایین نسبت به سایر سموم
سازگاری مناسب با شرایط اقلیمی مختلف ایران

سم حشره کش کاراته زئون سینجنتا

دسته: انواع سم‌ها, سم های حشره کش‌

حشره‌کش دلتامترین (Deltamethrin)

ویژگی‌های فیزیکی و نحوه عملکرد

دلتامترین نیز یک پایروتروئید مصنوعی است که اثر کشنده خود را از طریق تماس مستقیم با آفت یا مصرف از طریق گوارش اعمال می‌کند. این ماده با تأثیر بر سیستم عصبی، موجب بروز رفتارهای غیرطبیعی در آفات، لرزش، بی‌حرکتی و مرگ آن‌ها می‌شود. دلتامترین بسیار سریع‌الاثر است و معمولاً در مدت کوتاهی بعد از سم‌پاشی شاهد کاهش چشمگیر جمعیت آفت خواهیم بود.

دوز مصرف، زمان سم‌پاشی و نکات مهم

مقدار مصرف پیشنهادی: 330 سی سی در هکتار
بهترین زمان مصرف: مشابه کاراته، در مراحل حساس گیاه (خوشه‌دهی و شیری شدن دانه‌ها) و در شروع مشاهده آفت
در ساعات خنک، اثربخشی آن بیشتر است و در روزهای ابری توصیه می شود سم پاشی نکنید.
توصیه می‌شود از ترکیب آن با مواد چسبنده برای ماندگاری بیشتر روی برگ‌ها استفاده شود
فاصله ایمنی تا برداشت محصول: حداقل 20 روز